Het waait wel weer over

Door vele jaren heen zag de redactie van Mooigeschreven vele autobiografische ‘ervaringsverhalen’ uit de ggz voorbij komen. Het zijn vaak bijzondere en integere verhalen. Het pas verschenen boek Het waait wel weer over van Johan Stegeman maakte direct enorme indruk op de redactie. Reden om aan de auteur zélf te vragen aan ons te vertellen hoe zijn boek tot stand kwam. Zelf concludeert Johan in deze boekbespreking: ‘Als je het mij vraagt, zijn waardering en zingeving dát wat ieder mens nodig heeft.’

Van de daken schreeuwen

Na mijn tweede opname in de psychiatrie in 2006 was ik geschokt over de psychiatrie ten opzichte van mijn eerste opname in 1992. In mijn beleving was de psychiatrie na bijna 15 jaar nog niet veel verbeterd. Ik voelde weinig tot geen gelijkwaardigheid tussen de meeste mensen in hun rol als hulpverlener ten opzichte van mij als mens, ook al was ik in verwarde toestand door mijn psychose met een grootheidswaan.

Ik vond het zó erg om ‘technisch’ geobserveerd te worden door het verpleegteam. Na mijn ontslag klaagde ik steen en been over hoe afgrijselijk ik mijn verblijf had ervaren. Dat een ander over mijn leven besliste vond ik zo ontzettend vervelend hoewel het achteraf gezien wel even nodig was. Toen ik weer vrij rondliep, schreeuwde ik van de daken dat ik een boek zou schrijven over mijn leven en met name over mijn belevingen tijdens mijn opnames. Dit zou binnen vijf jaar moeten gebeuren stelde ik mijzelf als doel. Als dit zou lukken dan was mijn boek in 2011 klaar geweest… Maar dat is dus niet gelukt. Het re-integreren bij mijn toenmalig werkgever en het oppakken van mijn hobby toneel waren belangrijker op dat moment.

Meer gelijkwaardigheid

Ik wilde zó graag dat het beter zou worden voor andere mensen die in een psychiatrische instelling (moesten) verblijven en voelde een soort roeping om daar iets mee te doen. Toch het bleef het op zich wachten…… Ik had er geen tijd meer voor.

Gelukkig is er vanaf 2006 tot heden wél veel in positieve zin veranderd in de psychiatrie. De ‘professionele’ afstand van hulpverlener naar de patiënt zoals die vroeger bij de opleiding tot hulpverlener werd aangeleerd, is inmiddels gelukkig op zijn retour. Tegenwoordig is er steeds meer sprake van gelijkwaardigheid, is er steeds meer oog voor de mens én wat hij of zij wil en nodig heeft om te herstellen van een ontwrichtende gebeurtenis zoals een psychose wordt gezien.

In de ggz werken tegenwoordig ervaringsdeskundigen die naast andere hulpverleners bijdragen aan de behandeling, maar dan vanuit hun eigen ervaring. Zij zorgen voor herkenning en erkenning. Vaak dragen ze bij aan het sprankje hoop dat mensen nodig hebben. Een prachtige ontwikkeling! Gelukkig gaat het de goede kant op en wordt herstel-ondersteunende zorg steeds verder uitgebreid. Ook worden familie-ervaringsdeskundigen en eigen ervaringen van hulpverleners steeds vaker ingezet bij de behandeling. Daar ben ik oprecht blij om.

Ervaringsdeskundigheid

Ook al ging het na dertien jaar zoveel beter met mij, liet het mij niet los om een boek te willen schrijven. Tijdens mijn opleiding tot ervaringsdeskundige bij Leergang Ervaringsdeskundigheid Oost Nederland (LEON) maakte ik een werkstuk over psychoses en heb ik mijn eigen psychosebeleving volledig op papier gezet. Ik herinnerde me bijna alles en gooide mijn schaamte volledig overboord gegooid. Mijn verhaal werd zo goed beoordeeld dat ik gevraagd werd of ik er weleens over nagedacht had om een boek te schrijven. En toen wist ik het weer: ‘Ja! Dat is eigenlijk het enige wat ik écht wil.’ En zo heb ik toen besloten dat ik tóch verder zou gaan met het schrijven van mijn boek.

Tranen van vreugde

Na lang overpeinzen ben ik begonnen mijn levensverhaal te schijven vanaf mijn jeugd. Ik ging steeds weer een stukje verder en was ook steeds weer aan het herschrijven. In april 2019 was mijn autobiografie klaar en had ik mijn eigen boek in handen. Tranen van vreugde en ontlading stroomden over mijn wangen. Ik had gekozen voor het uitgeven in eigen beheer omdat ik bang was dat uitgevers mijn manuscript zouden terugsturen omdat zij het niets zouden vinden. Ik wilde niet het risico nemen dat ik mijn hele ziel en zaligheid overboord had gegooid om te vervolgens horen dat het niet voldeed. Ik koos voor een selfpublishing platform van Brave New Books. En wat ben ik geweldig bijgestaan door de mensen achter de schermen en de redacteur! Het gekke is wel dat ik nooit iemand heb gesproken. Alles verliep per email.

Met mijn boek wil ik duidelijk maken dat ik, ondanks mijn opgeplakte label van een bipolaire stoornis, absoluut mogelijk is om een zinvol leven te hebben. Ik hoop dat mensen na het lezen van mijn boek zich nog eens achter hun oren krabben als ze de neiging hebben te oordelen over mensen met een psychische aandoening. Of over mensen uit een andere minderheidsgroepering. Ik hoop dat het stigma met betrekking tot psychische aandoeningen vermindert.

Waardering en zingeving

Gaandeweg het proces van het schrijven, kwam ik erachter dat mijn boek goed valt bij mensen die geïnteresseerd zijn in een waargebeurd levensverhaal. Het merendeel van mijn leven stond mijn bipolaire stoornis zeker niet op de voorgrond. Ik had dankzij mijn lieve familie en vrienden, mijn leuke hobby’s, mijn spirituele zienswijze en mijn fijne baan voldoende zingeving. En als je het mij vraagt, is dat wat ieder mens nodig heeft: waardering en zingeving.

Met mijn boek hoop ik bij te dragen aan het normaliseren van het negatieve beeld wat er helaas vaak nog heerst met betrekking tot mensen met een psychische aandoening. Het waait wel weer over is een zeldzaam eerlijk en openhartig verhaal geworden

Johan Stegeman. Het waait wel weer over – Een openhartig levensverhaal. Bravenewbooks.nl, 2019